biuro@klr.com.pl

+48606301824

Super User
Odsłony: 25515

Morfologia krwi to najczęstsze badanie diagnostyczne.

Krew to rodzaj płynnej tkanki łącznej, krążącej wewnątrz naczyń krwionośnych. Składa się z płynnego osocza, które stanowi około 55-60% objętości krwi, oraz z następujących elementów morfotycznych:
• krwinek czerwonych – erytrocytów
• krwinek białych – leukocytów
• płytek krwi - trombocytów.
 Elementy morfotyczne krwi są wytwarzane w układzie krwiotwórczym, który obejmuje głównie szpik kostny czerwony, a także węzły chłonne, śledzionę, migdałki, grasicę. Muszą być stale wytwarzane gdyż u człowieka długość ich życia wynosi od kilku godzin do kilku lat.

 

Erytrocyty

Krwinki czerwone, nazywane inaczej erytrocytami lub czerwonymi ciałkami, są to krwinki wytwarzane w szpiku kostnym czerwonym. Są grubości około 2 mikrometra i średnicy 7,5 mikrometra. Widziane z boku mają kształt biszkopta, co zwiększa ich powierzchnię. Przed wydostaniem się do krwi tracą jądro komórkowe. Żyją około 120 dni. Przez cały ten okres (120 dni) pełnią rolę „przenośnika” gazów w krwi, co możliwe jest dzięki zawartemu w nich barwnikowi-hemoglobinie. Erytrocyty transportują głównie tlen, który zabierają z płuc i przenoszą do narządów ciała, ale także dwutlenek węgla, który transportowany jest z komórek do płuc głównie w osoczu krwi. Po tym okresie niszczone są w układzie fagocytarnym, głównie w śledzionie. Następuje przy tym odłączenie części hemoglobiny zwanej hemem oraz rozerwanie pierścienia hemowego, który zmienia się w biliwerdynę. U człowieka większość biliwerdyny przekształca się w bilirubinę, która w wątrobie zostaje sprzężona z kwasem glukuronowym, a następnie wydalona razem z żółcią poza ustrój.

U mężczyzn liczba krwinek czerwonych w 1 mm3 krwi wynosi około 5,4 mln, a u kobiet około 4,8 mln. Każdego dnia ulega rozpadowi około 7,5 g hemoglobiny, tyle samo też jej powstaje.

Trombocyty

Płytki krwi nazywane są inaczej krwinkami płytkowymi lub trombocytami. Są to małe fragmenty cytoplazmy oderwane od wielkich komórek szpiku nazywanych megakariocytami. Długość ich średnicy wynosi od 2 do 4 mikrometrów. Biorą one udział w procesie krzepnięcia krwi – zawierają one duże ilości serotoniny, która obkurcza naczynia krwionośne. Krwinki te gromadzą się w miejscach uszkodzeń naczyń, gdzie „przyczepiają się” do uszkodzonej ściany naczyniowej, a następnie uwalniają serotoninę. Substancja ta powoduje lokalny skurcz ściany naczyniowej, co zmniejsza krwawienie. Zapoczątkowuje ona tworzenie włókienek białkowych, czopując ranę. W utworzoną wcześniej sieć wpadają krwinki, tworząc skrzep, który po wyschnięciu zmienia się w strup i umożliwia rozpoczęcie procesu odbudowy uszkodzonych tkanek. 1 mm3 krwi powinien zawierać około 300 000 płytek.

Leukocyty

Krwinki białe nazywane są inaczej leukocytami. 1 mm³ krwi powinien zawierać od 4000 do 11 000 leukocytów. Liczba ta stanowi tylko małą część ogólnych zasobów tych krwinek w ustroju. Duże zapasy ich są stale gromadzone w szpiku kostnym, śledzionie i węzłach chłonnych, skąd wyrzucane są do krwi pod wpływem odpowiedniego impulsu. Będąc w krwi mogą zwiększyć swą liczbę nawet dziesięciokrotnie. Pod wpływem odpowiednich bodźców może także zwiększyć się wytwarzanie krwinek białych. Krwinki białe dzielą się pod względem wyglądu i budowy na dwa rodzaje: granulocyty i agranulocyty (limfocyty i monocyty). Największą grupę stanowią granulocyty. Ich nazwa pochodzi od zawartości licznych ziarnistości w cytoplazmie. Można je podzielić na:

  • obojętnochłonne (neutrofile)
  • kwasochłonne (eozynofile)
  • zasadochłonne (bazofile).

Obojętnochłonne stanowią 50–70% wszystkich krwinek białych. Kwasochłonne stanowią 1–4%, a zasadochłonnych jest 0,4%. Jądro małych granulocytów jest w kształcie podkowy lub pałeczki. Potem, w miarę dojrzewania jądra, staje się wielopłatowe (segmentowane). Granulocyty wytwarzane są w szpiku kostnym. Komórki obojętnochłonne po wejściu do krwi przebywają w niej około 7 godzin, a żyją około 30 godzin. Wiele z nich opuszcza ustrój przewodem pokarmowym.

Granulocyty obojętnochłonne mogą przedostać się do tkanek poprzez ścianę naczyń włosowatych. Ten samoistny proces nazywany jest diapedezą. Następuje on pod wpływem pewnych związków chemicznych powstających w zakażonych tkankach. Te granulocyty otaczają ciała obce, usiłując je zniszczyć. W ognisku zakażenia pojawia się płyn zwany ropą. Złożony on jest z milionów fagocytów. W przebiegu zakażenia ustroju bakteriami liczba granulocytów zwiększa się, ponieważ mobilizują się one do krwi poprzez czynnik zakaźny. Duża ilość granulocytów we krwi zazwyczaj świadczy o infekcji bakteryjnej.

Limfocyty

Limfocyty są to komórki krwi wytwarzane głównie w węzłach chłonnych (limfatycznych) i grasicy. Stosunkowo mniejsza część wytwarzana jest w szpiku kostnym. Limfocyty zdolne są do wytwarzania przeciwciał, dlatego należą do komórek immunokompetentnych. Jeżeli do ustroju przedostanie się obce białko, co jest równoznaczne z wtargnięciem niebezpiecznych dla życia drobnoustrojów chorobotwórczych, następuje szereg reakcji obronnych (reakcji immunologicznych), które polegają na wytworzeniu substancji reagujących z obcym ciałem, aby jak najszybciej zostało ono unieszkodliwione i wydalone z ustroju. Rozróżnia się limfocyty małe i duże. Małe wyglądają prawie jak jądra komórkowe otoczone znikoma ilością cytoplazmy, a ich średnica wynosi od 6 do 10 mikrometrów. Limfocyty duże mają średnicę od 12 do 16 mikrometrów, jajowate jądro i nieco większą ilość cytoplazmy.

Monocyty

Monocyty są czynnymi fagocytami, podobnie jak granulocyty obojętnochłonne.
 

W organizmie człowieka znajduje się przeciętnie 5-5,5 l krwi. Pełni ona następujące funkcje:

 
• dostarcza do wszystkich komórek tlen i odprowadza dwutlenek węgla do płuc,
• jest odpowiedzialna za transport substancji odżywczych, witamin oraz hormonów,
• zajmuję się funkcją oczyszczania organizmu przekazując do narządów wydalniczych jak wątroba, nerki, płuca, gruczoły potowe - substancje szkodliwe (toksyny), lub zbędne bozostałości przemiman
• zajmuje się również obroną organizmu przed bakteriami, wirusami oraz innymi patogenami,
• od krwi zależy w dużym stopniu stabilizacja temperatury ciała,
• stabilizuje w pewnych granicach, stałe pH.
Najczęściej wykonywanym, podstawowym badaniem diagnostycznym jest badanie morfologii krwi. Ocena morfologii krwi pozwala określić stan zdrowia pacjenta. Umożliwia rozpoznanie stanu zapalnego, infekcji, niedokrwistości i wielu innych procesów chorobowych. Do morfologii krwi nie zalicza się oznaczenia poziomu hemoglobiny – jednak ze względu na automatyzację procesu badania, parametr ten jest oznaczany równolegle. Zakresy norm w badaniu morfologicznym krwi zostały przedstawione poniżej. Trzeba jednak pamiętać, iż wyniki badań laboratoryjnych zależą od wielu czynników i nie powinny być rozpatrywane w oderwaniu od innych elementów procesu diagnostycznego. Dlatego interpretacji wyników zawsze dokona najlepiej lekarz prowadzący.

 

 

 

JAK INTERPRETOWAĆ WYNIKI MORFOLOGII U DOROSŁYCH?
HEMATOKRYT (HCT)
 
Norma hematokrytu (HCT):
• kobiety: 37-47 %
• mężczyźni: 42-52 %
 Podwyższony poziom hematokrytu może być spowodowany: wzrostem liczby krwinek czerwonych – w przebiegu nadkrwistości pierwotnych (czerwienica prawdziwa) i wtórnych (przebywanie na dużych wysokościach, przewlekłe choroby płuc, nowotwory nerek) i przy odwodnieniu (w wyniku obfitych biegunek, uporczywych wymiotów, moczówki prostej) lub jako skutek nadmiernego pocenia się, zmniejszoną objętością osocza, zapaleniem otrzewnej, rozległymi oparzeniami.  Spadek poziomu hematokrytu może być spowodowany: zmniejszeniem liczby krwinek czerwonych – w przebiegu niedokrwistości, utratą krwi (krwawienia), chorobami szpiku kostnego (choroba popromienna, guzy), przewodnieniem (zbyt dużą ilością wody w organizmie)
 
 HEMOGLOBINA (HGB, HB) Normy hemoglobiny (HGB, Hb):
• kobiety: 11,5-16,0 g/dl (7,2-10,0 mmol/l)
• mężczyźni: 12,5-18,0 g/dl (7,8-11,3 mmol/l)
 Zwiększone stężenie hemoglobiny obserwuje się w nadkrwistościach i w zaburzeniach gospodarki wodno-elektrolitowej (np. przy odwodnieniu).  Obniżenie poziomu hemoglobiny jest na ogół spowodowane niedokrwistością lub przewodnieniem organizmu.
 
KRWINKI BIAŁE (LEUKOCYTY, WBC) Norma krwinek białych (leukocytów, WBC):
• 4,0-10,8 x 109/l
 Wzrost liczby leukocytów nazywamy leukocytozą, a spadek - leukopenią. Leukocytoza może mieć przyczyny fizjologiczne, takie jak wysoka temperatura otoczenia, opalanie się na słońcu, ciąża, wysiłek fizyczny, stres. Wzrost liczby krwinek białych może być też spowodowany czynnikami patologicznymi, np. stanami zapalnymi, uszkodzeniem tkanek, zakażeniami, zatruciami, nowotworami.  Spadek liczby krwinek białych może być wywołany przez niektóre choroby zakaźne, zwłaszcza wirusowe - WZW, grypę, zakażenie HIV, odrę, różyczkę, ospę wietrzną. Leukopenia występuje również przy uszkodzeniu szpiku kostnego przez środki chemiczne i promienie jonizujące, przy aplazji (zatrzymaniu w rozwoju, zaniku) i hipoplazji szpiku, w wyniszczeniu, chorobach z grupy kolagenoz, przerzutach nowotworowych do szpiku kostnego, niektórych białaczkach oraz w ciężkich zakażeniach bakteryjnych (posocznice, dury i paradury, wstrząs anafilaktyczny).
 
 BAZOFILE (GRANULOCYTY ZASADOCHŁONNE, BASO) Norma bazofilów (BASO):
• 0-0,2 x 109/l
 Ich liczba zwiększa się w przewlekłych stanach zapalnych przewodu pokarmowego, przy przewlekłej białaczce szpikowej, wrzodziejących zapaleniach jelit, niedoczynności tarczycy, chorobie Hodgkina.  Wynik poniżej normy może się pojawić w ostrych infekcjach, ostrej gorączce reumatycznej, nadczynności tarczycy, ostrym zapaleniu płuc, stresie.
 
 EOZYNOFILE (GRANULOCYTY KWASOCHŁONNE, EOS)  Norma eozynofilów (EOS):
• 0-0,45 x 109/l
 Wzrost ich liczby wywołują choroby alergiczne, zakaźne, hematologiczne, pasożytnicze, astma oskrzelowa, a także katar sienny, łuszczyca i zażywanie niektórych leków (np. penicyliny).  Przyczyną spadku liczby eozynofilów mogą być zakażenia, dur brzuszny, czerwonka, posocznica, urazy, oparzenia, wysiłek fizyczny oraz działanie hormonów nadnerczowych.
 
 NEUTROFILE (GRANULOCYTY OBOJĘTNOCHŁONNE, NEUT)  Norma neutrofilów (NEUT):
• 1,8-7,7 x 109/l
 Wzrost ich liczby obserwujemy w zakażeniach miejscowych i ogólnych, chorobach nowotworowych, hematologicznych, po urazach, krwotokach, zawałach, w chorobach metabolicznych, u palaczy oraz u kobiet w trzecim trymestrze ciąży.  Spadek liczby neutrocytów występuje natomiast w zakażeniach grzybiczych, wirusowych (grypa, różyczka), bakteryjnych (gruźlica, dur brzuszny, bruceloza), pierwotniakowych (np. malaria), w toksycznym uszkodzeniu szpiku kostnego, przy leczeniu cystostatykami.
 
LIMFOCYTY (LYMPH) Norma limfocytów (LYMPH):
• 1,0-4,5 x 109/l
Ich liczba wzrasta w takich chorobach, jak krztusiec, chłoniaki, przewlekła białaczka limfatyczna, szpiczak mnogi, odra, świnka, gruźlica, kiła, różyczka, choroby immunologiczne. Natomiast spadek, czyli pancytopenię, może spowodować stosowanie kortykosterydów, a także ciężkie zakażenia wirusowe.
 
MONOCYTY (MONO) Norma monocytów (MONO):
• 0-0,8 x 109/l
 Wzrost ich liczby może być spowodowany: gruźlicą, kiłą, brucelozą, zapaleniem wsierdzia, durem brzusznym, mononukleozą zakaźną, zakażeniami pierwotniakowymi, urazami chirurgicznymi, kolagenozami, chorobą Crohna, nowotworami.  Przyczyną zmniejszonej liczby monocytów są np. infekcje, a także stosowanie glikokortykosteroidów.
 
KRWINKI CZERWONE (ERYTROCYTY, RBC) Normy krwinek czerwonych (erytrocytów, RBC):
• kobiety: 4,2-5,4 x 1012/l
• mężczyźni: 4,7-6,1 x 1012/l
Wzrost liczby krwinek czerwonych to erytrocytoza, natomiast spadek to erytropenia. Erytrocytoza (czyli czerwienica) jest rzadko spotykaną chorobą. Może być spowodowana nowotworowym rozrostem krwinek czerwonych. Jej przyczyną bywa również niedotlenienie lub zwiększona produkcja hormonu pobudzającego wytwarzanie krwinek czerwonych we krwi (erytropoetyny). Częściej mamy jednak do czynienia z niedokrwistością. Może być ona wywołana utratą krwi, niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego. Do niedokrwistości dochodzi też w przypadku oddziaływania różnorodnych czynników powodujących rozpad erytrocytów (mówimy wtedy o niedokrwistości hemolitycznej). Przyczyną niedokrwistości jest także niedobór żelaza lub inne przyczyny wtórne (ciąża, choroby nerek, nowotwory, choroby przewlekłe).
 
PŁYTKI KRWI (TROMBOCYTY, PLT) Norma płytek krwi (trombocytów, PLT):
• 130-450 x 109/l
Z nadpłytkowością (trombocytozą) mamy do czynienia w przypadku przewlekłych stanów zapalnych, po wysiłku fizycznym, w niedoborze żelaza, po usunięciu śledziony, w ciąży, w przebiegu niektórych nowotworów. Zdarza się też tzw. nadpłytkowość samoistna (bez uchwytnej przyczyny). 
Częściej spotyka się jednak małopłytkowość (trombocypenię). Może ona być spowodowana np.
niedoborami witaminy B12 lub kwasu foliowego, infekcjami, nowotworami i innymi chorobami, a także występować jako skutek uboczny niektórych leków.
 
ROZKŁAD OBJĘTOŚCI KRWINEK CZERWONYCH (RDW) Norma rozkładu objętości krwinek czerwonych: 11,5-14,5 %
Wartość tego parametru wzrasta w niedokrwistości z niedoboru żelaza. Wzrost RDW można też zaobserwować po utracie krwi albo po leczeniu witaminą B12 lub/i kwasem foliowym.
 Jeśli masz niedobory witaminy B12 zachęcamy do zainteresowania się produktami zawierającymi głównie witaminę  B12- np. Witamina B12+B6+kwas foliowy, Witamina B12 forte, Wegańska witamina B12
 
ŚREDNIA OBJĘTOŚĆ KRWINEK CZERWONYCH (MCV, ŚOK) Normy średniej objętości krwinek czerwonych:
• kobiety: 81-99 fl
• mężczyźni: 80-94 fl
Wartość MCV poniżej 80 fl świadczy o niedokrwistości mikrocytowej (przebiegającej ze zmniejszeniem rozmiaru krwinki czerwonej). Cechą charakterystyczną jest tu zazwyczaj niedobór żelaza. Natomiast wynik powyżej 110 fl jest najczęściej sygnałem niedokrwistości megaloblastycznej, związanej z niedoborem witaminy B12 lub/i kwasu foliowego. Nieznaczne podwyższenie MCV bywa spowodowane wzrostem ilości retikulocytów (młodych postaci erytrocytów, które mają większą objętość), co nie zawsze jest patologią.
 
ŚREDNIA ZAWARTOŚĆ HEMOGLOBINY (MCH) Norma średniej zawartości hemoglobiny (MCH):
• 27-31 pg
Wzrost średniej zawartości hemoglobiny w krwince czerwonej może towarzyszyć niedokrwistościom makrocytowym (z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego). Natomiast spadek średniej zawartości hemoglobiny może być spowodowany przez zaburzenia wodno-elektrolitowe (np. przewodnienie hipotoniczne) i niedokrwistości niedobarwliwe (z niedoboru żelaza).
 
ŚREDNIE STĘŻENIE HEMOGLOBINY (MCHC) Norma średniego stężenia hemoglobiny (MCHC): 33-37 g/dl
Spadek MCHC może być spowodowany przez zaburzenia wodno-elektrolitowe typu hipertonicznej hiperhydracji i przez niedokrwistości z niedoboru żelaza. Wzrost MCHC może występować we wrodzonej sferocytozie i w stanach hipertonicznego odwodnienia

badanie krwi 7 badanie krwi 8 badanie krwi 2

PRZEBIEG BADANIA MORFOLOGII KRWI
Zalecenia co do rodzaju i zakresu wykonywanych badań są ustalane przez lekarza prowadzącego. Badanie morfologiczne krwi może też być związane z profilaktyką niektórych chorób - wykonywane jest wówczas jako badanie okresowe - 1 raz w roku.Badanie krwi może być wykonane bez zlecenia lekarza, zalecana jest jednak konsultacja lekarska przed i po badaniu.
Nie ma potrzeby jakiegoś dodatkowego przygotowania się do badania morfologi. Pewne przekłamania mogą wprowadzić niektóre rodzaje leków, dlatego powinno to być skonsultowane  z lekarzem prowadzącym oraz w amboratorium pobierającym krew.
Krew do badania jest pobierana w pozycji siedzącej, a u osób szczególnie wrażliwych - w pozycji leżącej. Przed badaniem powinno zgłosić się ewentualne problemy z krwawieniem (słaba krzepliwość) , tendencje do omdleń w trakcie badania (zalecenia do przeprowadzenia poboru próbek krwi na leżąco), przekazać informację o przyjmowanych lekach. Zazwyczaj wymaga się aby być na czczo i przed posiłkiem, ale dotyczy to w zasadzie kompleksowego badania krwi, sama morfologia nie wymaga takich ograniczeń. Niemniej ten element powinien być zawsze skonsultowany przez lekarza prowadzącego. Po pobraniu krwi należy odczekać kilka minut, aby spowodować przyschnięcie ranki, i upewnić się, że badanie nie wywoła osłabienia lub omdlenia. Wystarczy kilka minut z tamponem i lekkim uciskiem w miejscu nakłucia. W zasadzie badanie nie powinno wywołać jakichkolwiek powikłań, jedynie ślad po ukłuciu i niewielki siniak. Czasami może się zdążyć że przy problemach ciśnieniowych pacjenta żyły  są słabo widoczne i ciężko się skutecznie wkuć.